ARTVİN-Artvin İl Müdürlüğü Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Ziraat Teknisyeni Turgut İnce Meyve yetiştiriciliğinde kaliteli ve bol ürün alabilmek için toprak işleme, sulama, gübreleme, mücadele gibi tedbirlerin yanında her yit budamanın da yapılması zorunlu olduğunu söyledi.
Artvin İl Müdürlüğü Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünce 3 ayık periyotlarla çıkartılan Artvin Tarım Bülteni dergisine Meyve Ağaçlarının budanması hakkında açıklamalarda bulunan Ziraat Teknisyeni Turgut İnce meyve yetiştiriciliğinde kaliteli ve bol ürün alabilmek için toprak işleme, sulama, gübreleme, mücadele gibi tedbirlerin yanında her yit budamanın da yapılması zorunlu olduğunu söyledi. İnce yaptığı açıklamada “Budama yapılmayan ağaçlarda; Taç düzensiz gelişir, fazla verim nedeniyle dallar kırılır, küçük ve kalitesiz meyve oluşur, sık dallanma sonucu iç kısımdaki dallar ışık almaz, kısa zamanda verim düşer periyodisite (ürün bir yıl var ve bir yıl yok) görülür. Bu nedenle budama, meyvecilikte karlılık oranını artırmak için yapılması gereken en önemli bakım tedbirlerindendir. Meyve ağaçlarında budama, dal kesme, dal eğme, dal seyreltme, uç alma ve dalların açılarının genişletilmesi veya daraltılması gibi işlemlere denir.
Bu işlemler genel olarak şu amaçlar için yapılır; Fidan dikim esnasında kök ve gövde arasındaki dengeyi sağlamak. Ağaçlara istenilen şekli vermek. Şekli oluşturulmuş ve verime yatmış ağaçlarda verilmiş şekli muhafaza etmek. Ağaçlarda meyve verimi ile sürgün oluşumunu dengelemek. Dal çıkarma ile meyve seyreltmesi yapmak. Periyodisitenin (ürün bir yıl var ve bir yıl yok) etkisini azaltmak. İyi bir taçlandırma ile ağaç tacının iç kısımlarının da ışıklanma ve havalanmasını sağlayarak bu kısımlardan da meyve almak. Dal kırılma ve sarkmalarını azaltmak.
Ne Zaman Budama Yapılmalıdır?
Meyve ağaçlarında budama, genelde kış dinlenme döneminde havaların çok soğuk olmadığı zamanlarda yapılır. Ege ve Akdeniz Bölgeleri gibi kışın çok soğuk geçmediği bölgelerde sonbaharda, ağaçlar yapraklarını döktükten itibaren budamaya başlanır. Kış sonunda ağaçlar uyanıncaya kadar devam edilebilir. Kışları çok soğuk geçen bölgelerde ise budama yerlerinin soğuktan zarar görmemeleri için budamayı soğuklar geçtikten sonra; fakat ağaçlar uyanmadan önce yapmalıdır. Meyve ağaçları kış ayları dışında yaz başlangıcında da, kış aylarındaki kadar sert olmamak şartıyla budanabilir. Bu dönemde yapılan budama, genç ağaçlarda şekil vermek için yapılır. Bu budama dal eğme, uç alma, açı genişletme veya daraltma şeklinde olur.
Budamanın Genel Kuralları
Meyve ağaçlarının budanma şekli, meyve tür ve çeşidine, ağaçların yaşına, toprak ve iklim koşullarına, budamadan beklenen amaca ve ağacın gelişme gücüne göre değişir. Bu nedenle her meyve tür ve çeşidinin değişik iklim ve toprak koşullarındaki gelişme gücünün ve bunların budamaya karşı gösterdiği tepkilerin iyi bilinmesi gerekir. Ayrıca dalların kesilmesi, bırakılacak ve kesilecek dalların iyi seçilmesi konusundaki genel kuralların da bilinmesi zorunludur. Bazı kurallar aşağıda sıralanmıştır.
Meyve ağaçlarına tabii büyümelerine uygun şekiller verilmelidir. Kuvvetli gelişen ağaçlarda veya dallarda az kesim yapılmalı, zayıf gelişenlerde ise fazla kesim yapmalıdır. Ağaçlarda dal kesimi yeni sürgün oluşumunu artırır ve genç ağaçlarda meyveye yatmayı geciktirir. Dal eğme, bükme, boğma, bilezik alma gibi işlemler ise erken meyveye yatmayı sağlar. Zayıf gelişen dalların gelişmesini artırmak için açıları daraltılmalı, kuvvetli gelişen dalların gelişmesini azaltmak için ise dallar eğilerek açıları genişletilmelidir. Dallar, ana dala birleştiği yerden itibaren geniş bir yay yapacak şekilde eğilmelidir. Şekil oluşturma amacıyla ana dalların açılarının düzenlenmesinde ana dalların gövde ile açıları 45-60 olmalıdır. Bu işlem yaz aylarında da yapılabilir. Kuvvetli gelişen ve yan dal oluşturmayan türlerde (kiraz, armut, elma gibi) gerekirse yaz aylarında da uç alarak istenilen aralıklarda yan dal oluşması sağlanmalıdır. Budanan yerlerde tırnak veya budak bırakılmamalıdır. Fazla yara açmamak için çok sayıda yan dal kesimi yerine mümkünse bir dal kesimi ile aynı işi görmeye çalışmalıdır. Kesimler fazla meyilli olmamalıdır. Kalın dal kesimlerinde mutlaka yük alma işlemi yapılmalıdır. Bu sayede kabuk veya dal yarılmaları önlenmiş olur. Yara yerleri aşı macunu veya kara boya ile kapatılmalıdır. Dallar çok sık değilse ana dalların alt kısımlarından dipten dal çıkarmamalıdır. Dal üzerindeki meyve yükü öncelikle uçtan itibaren geriye doğru dal çıkarılarak sağlanmalıdır. Uçta bırakılan dal altta kalan en yakın dallara göre daha kuvvetli gelişmiş olmalıdır. Dal kesimleri bir yan dalın veya gözün hemen üzerinden gözün veya dalın aksi yönüne doğru hafif meyilli olarak yapılmalıdır” diye konuştu.
