ÇAYDA TABAN FİYAT BELİRLENMESİ
Hasan Azaklı
ÇAY-KUR tarafından yaş çay alım kampanyasının başlatıldığı bu günlerde, çay üreticileri için en somut ve yakıcı talep çay taban fiyatlarının belirlenmesi meselesidir.Çay taban fiyatı belirlenirken üreticiler açısından değişik mali boyutlar içeren mali girdilerin de dikkate alınması gerekmektedir.
Çay taban fiyatlarının ilgililerce yeni açıklandığı günümüzde üreticiler açısından şimdiden temel tarım harcamaları başlanmış bulunmaktadır.Öncelikle çay üretimi başlamadan önce çaylıkların budanması üreticilerin yaptığı üretim öncesi temel çalışmaların başında gelmektedir.Çay budama işlemi çalışmaları akabinde çaylıkların diplerinin diken ve otlardan temizlenmesi ve çay bahçesinin çay üretimine hazır hale getirilmesi çalışmaları devam etmektedir.Bu çalışmanın devamında çayların gübrelenmesi çalışmaları başlamaktadır.Çay üretimi başlamadan üretim öncesi yapılan bu çalışmalar belirli bir emek gücüne dayanmakta ve ayrıca mali yönden de belirli harcamaların yapılması gerçeği ile karşı karşıya kalınmaktadır.çaylıkların temizlenmesi,budanması ve gübrelenmesi çalışmaları bir dönüm çaylık için yaklaşık beş günlük yevmiye tutarında emek karşılığına gelmektedir.Bu çalışma dışında gübre fiyatları,budama için kullanılan motor,yakıt masrafları,gübrenin bahçeye satın alınıp bahçelere kadar nakledilmesi işi içinde belirli mali harcamalara neden olmaktadır.Bu harcamalar da bir dönüm çay bahçesi için yaklaşık dört yevmiye karşılığına denk düşmektedir.Tüm bu harcanan emek ve mali boyutlar göz önüne alınarak çayda taban fiyat belirlenmesi yapılmalıdır.Yaş çay alımında taban fiyat belirlenirken üreticiler tarafından yapılan bu mali boyuttaki harcamalar mutlak suretle göz önünde bulundurulmalıdır.
2019 yılında bir dönüm çay bahçesi için;
Gübre harcaması:
Gübre 100 Kg- 220 TL
Gübrelerin satın alıp bahçelere taşınma ücreti: 100 TL
Gübrelerin çaylara dökümü :1 günlük yevmiye-150 TL
Çaylıkların Budanması(1 dönüm için)
Budama çalışması 1 günlük yevmiye-150 TL
Çaylıkların genel bakımı(1 dönüm için)
Dikenlerin ve otların temizliği 3 Günlük yevmiye 150X3=450 TL
Yaş çayın toplanması çalışmaları ( bir dönüm için):
Bir yılda Çay-Kur tarafından yaş çaya bir dönüm için verilen Kota-yaklaşık 900 kg
Bir kişinin çayı bir günde toplama miktarı-1 Bir günlük kontenjan 20 kg olması ve bir sürümdeki kota durumları da göz önüne alındığında; Bir yıllık kotayı bir dönüm çayı toplama açısından harcanacak iş günü süresi(bir kişi için)-15 iş günü
Yaş çay toplama emek karşılığı:15 iş günü x 1 iş günü yevmiye 150 TL= 2250 TL
Yaş çayın bahçelerden çay alım yerlerine nakli masrafı(1 günlük-hava hattı,el arabası veya motorlu araç yakıtı vs.)-100 TL şeklinde çay üretiminde maliyet tablosu ortaya çıkmaktadır.
Yukarıda çıkarılan çay tarımı için yapılan genel masrafların 1 kg yaş çay karşılığına dönüştürülmesi analizi yapıldığında;
Gübre harcaması l kg yaş çay karşılığı-yaklaşık olarak: Gübre parası 220 TL/yıllık kota(900kg):= 24 kuruş
Gübrelerin çaylara dökümü =1 günlük yevmiye-150 TL: yıllık kota(900kg)=16 kuruş
Gübrelerin satın alıp bahçelere taşınma ücreti-100 TL: yıllık kota(900kg)=11 kuruş
Çaylıkların Budanması(1 dönüm için)=Budama çalışması 1 günlük yevmiye-150 TL: yıllık kota(900kg)=16 kuruş
Çaylıkların genel bakımı(1 dönüm için)=Dikenlerin ve otların temizliği 3 Günlük yevmiye 450 TL: yıllık kota(900kg)=50 kuruş
1kg yaş çayın toplanması karşılığı emek tutarı=Yıllık kota için harcanan iş günü karşılığı olan yevmiye-2250 TL: yıllık kota(900kg)=2TL-50 kuruş
Yaş çayın bahçelerden çay alım yerlerine nakli masrafı=(1 günlük-hava hattı,el arabası veya motorlu araç yakıtı vs.)-100 TL: yıllık kota(900kg)=10 kuruş olarak bir maliyet yapılanması ortaya çıkmaktadır.
Sonuç olarak Yukarıda analizleri yapılan maliyetlerin genel toplamı sonucu ortaya çıkan 1 kg yaş çayın net maliyeti=3 TL 77 kuruş olmalıdır. Bu hesaplamalar dikkate alındığında 2019 yılı 1 kg.yaş çay taban fiyatı destekleme primi hariç net en az 3TL 77 Kuruş olmalıdır.Bu taban fiyatın üzerine yıllık enflasyon oranı dikkate alınarak en az 20 kuruş destekleme primi üzerine konularak 2019 yılı Yaş çay taban fiyatı destekleme primi ile birlikte 1 kilogram yaş çay 3 TL 99 Kuruş olmalıdır
