Hasan Azaklı*
Geçmiş yıllarda Hopa’da deniz taşımacaılığı ve bu alanda faaliyet göstermiş kuruluşlar
Deniz yoluyla yapılan taşımacılık faaliyetlerinde Hopa İskelesi önemli bir yer tutmuş bulunmaktadır. Bu husus gerek Osmanlı İmparatorluğu döneminde hazırlanan Trabzon Salnamesinde gerekse Cumhuriyet döneminde hazırlanan Devlet yıllıklarında açıkça görülmektedir.
1873 yılı Osmanlı İmparatorluğu tarafından hazırlanan Trabzon Salnamesinde 1800’lü yıllarda Dersaadet’ten (İstanbul’dan),
1927-1928 devlet salnamesinde 9.149 baş koyun, 13.663 baş keçi, 6.654 baş inek olduğu saptanmış bulunmaktadır. 1926 yılı Ocak ve Temmuz ayları arasında yedi aylık dönemde Hopa iskelesinden 2194 ton ticari eşya ithal edilmiştir. Bu eşyanın 2117 tonu Türk, 87 tonu yabancı limanlardan gelmiştir.Aynı süre içerisinde yapılan ihracat 893 ton olup, bunun 478 tonu Türk limanlarına, 415 tonu da yabancı ülke limanlarına yöneliktir. Bu dönemde Hopa’ya gemilerle gelen yolcu sayısı 2480, giden yolcu sayısı 3211’dir. Hopa’ya bir yılda gelen vapur sayısı 95’tir. İlçede motorlu, motorsuz gemi ve küçük tekne sayısı 150 civarındadır.Bunlardan 18’i motor, 132’si yelkenlidir.(2)
Hopa’ya gelen yük ve seyahat vapurlarına yolcuları ulaştrırmak ve bindirmek için kayıklar kullanılmış ve bu kayıkları kullanan kayık sahipleri Peromacılar(Kayıkçılar)
Peromacılar cemiyetinden ayrı olarak Hopa’dan dışarı(Genelde İstanbul’a)yük gemileri ile gönderilen ağır yük(kütük,bakır,kereste,canlı büyük ve küçükbaş hayvanlar v.b) ve eşyaları iskeleden gemilere taşımak, ayrıca dışardan gelen kömür, buğday, gazyağı,tuz v.b ağır yükleri gemilerden boşaltıp karaya çıkarmak amacıyla Mavnacılar Cemiyeti oluşturulmuştu. Bu cemiyet 1930’lardan 1970’li yıllara kadar faalietini sürdürmüş olup, cemiyetin başkanlığı Celal Osmanağaoğlu tarafından yürütüldü.O dönemdeki mavna sahipleri Beşiroğlu Mecit, Çivili Mustafa, Çivili Hamdi, Çivili Ömer, Çapkınoğlu Şevket, İspiroğlu Ali, İspiroğlu Ragıp, Çapkınoğlu Lütfü, Bulutişi Kurban dayı gibi isimlerden oluşmaktaydı. Bu mavna sahipleri dışında mavnaları ustalıkla kullanan Yosoğlu Lütfü, Makinist Karaosmanoğlu Hasan, Mavna reisi Dumanişi Abdurrahman Aydın adlı şahıslar bulunmaktaydı.
O yıllarda doğudan, genellikle Kars, Ardahan ve Erzurum illerinden canlı büyük ve küçük baş hayvanların Hopa’dan İstanbul’a sevkiyatı için Hopa’ya çok miktarda hayvan getirilmekteydi. Bu hayvanların gemilere yüklenmesi hemen yapılamamaktaydı. Hayvan sahipleri tarafından acentadan alınan yükleme biletleri ve bu biletlerde belirlenen tarihleri beklemek için Hopa’ya getirilen hayvanlar Sundura düzlüğünde, Sundura deresi kenarında, Ortahopa mahallesinde Kavakdibi mevkii civarındaki kiralanan arazilerde yayılıp bekletilmekteydi. Arazi sahipleri hem kira karşılığı ekonomik gelir elde etmekte hemde yayılan hayvanların bıraktığı gübreden faydalanmaktaydılar. Hopa’da ortaya çıkan bu hareketlilik lokanta, bakkal, otel ve hanlarda da yoğun bir hareketliliğe neden olmaktaydı. Hopa’ya dışarıdan yüzlerce yolcu, binlerce hayvan, tonlarca yük gelmekte, bunların gemilere sevki ve ya gemilerden karaya çıkarılmasında büyük bir ticari hareketlilik ortaya çıkmaktaydı.
*Eğitimci-Yazar
Emekli İlköğretim Müfettişi
KAYNAKÇA:
(1)1873 Yılı Trabzon Salnamesi(Sayfa:105-233)
(2)Zeki Muvahhit-Artvin İli Hakkında Genel Bilgiler-(sadeleştirenler: